Tri seurt tra a zo deskrivet en dataeg : ar c’han, e voullskrid hag an ton.
Perzhioù
ar c’han eo :
-
E zave : un niverenn eo n’he deus ster ispisial ebet hag a zo aze just evit bezañ ur merk er renkadur, ur chomlec’h. A-wechoù e c’hall bezañ e vefe titloù orin disheñvel evit stummoù disheñvel ur c’han resis, ha da neuze e vo ar memes niverenn evit an holl stummoù-se.
Atav e krog an niverenn-se gant « C » evel « Chant » (da skouer C-00141).
-
E ditl : komzet e vo eus titl orin evit an titl moullet war ar follenn (peotramant stummoù all titloù disheñvel hervez an embannadurioù. Neuze e vo merket an diforc’h-se en dave gant un dibenn-niverenn. Da skouer C-00141-1.
Ne vez ket aes ober gant an titloù orin (re hir e vezont, cheñch-dicheñch o skritur, stummoù all o devez hervez an embannadurioù), setu ma ’z eus bet ranket sevel titloù unvan e brezhoneg hag e galleg. An titloù unvan-se a glask bezañ ar berrañ posupl ha diskouez mat ar pezh a zo er c’han.
Moaien zo da glask dre ur ger pe forzh peseurt heuliad sinoù a gaver da heul en titl. Neuze e vo roet an holl ditloù kanaouennoù a gaver ar ger pe an heuliad sinoù-se enne.
-
E dem : Gwelet listenn an temoù er prenestrig goulennata.
El listenn-se emañ an temoù kavet er c’hanaouennoù poblek a hengoun dre gomz mui ar re a zo deuet war-wel pa ’z eus bet pledet gant ar follennoù distag ha na vezont ket kavet en hengoun dre gomz.
Ma vez klasket dre an tem e vo kavet listennad ar c’hanaouennoù a zo bet soñjet o doa ul liamm gant an tem-se pa oant bet daveennet. Evel-just e c’hall bezañ ouzhpenn un tem en ur c’han.
-
E ziverradur : diverradurioù un toullad linennoù a zo bet savet (pe a zo o vezañ savet) evit pep kan. Evel-se e c’haller eus un tu, evit ar re ne gomprenont ket ar brezhoneg, gouzout dre vras eus petra e komz ar c’han, hag eus an tu all ober klaskoù war gerioù (klask un heuliad sinoù e korf an destenn).
Setu an aliesañ e kaver ar gerioù pouezusañ, a zo evel gerioù-alc’hwez, e-barzh an diverradur. Pa oa ezhomm ez eus bet lakaet gerioù-alc’hwez ouzhpenn da heul an diverradur. Taolit pled eta eo gwelloc’h skrivañ ar gerioù en unander.
Graet e vez ar c’hlask dre ur ger/ un droienn, setu e vo kavet listenn ar c’hanaouennoù a gaver ar ger/an droienn-se enne.
Gallout a ra ur
c’han resis bezañ kavet war follennoù distag disheñvel,
- Pe peogwir int embannadurioù disheñvel met gant ar memes heuliad kanaouennoù enne ;
- Pe peogwir int follennoù disheñvel gant strobadoù kanaouennoù disheñvel eus an eil follenn d’eben.
En ur
moullskrid (follenn distag, levrig, liestennadenn…) e c’hall bezañ meur a gan disheñvel.
Perzhioù ar moullskrid eo :
-
E zave (an « dave Malrieu » a glot gant daveoù an dataeg-mañ) : evel evit ar c’han n’eus ster ispisial ebet gant an niverenn-se, n’eo nemet ur merk renkadur, ur chomlec’h. Bep taol e krog gant « F » evel « Feuille volante », da skouer F-00205.
Un dave a vez roet seul taol ma kaver un heuliad kanaouennoù disheñvel war ur follenn. Da skouer e c’haller kavout ar c’hanaouennoù C-00100, C-00101 ha C-00102
- pe o-unan, pep hini war ur follenn, setu ma vo follennoù disheñvel evit pep hini, lakomp F-00450 / C-00100 ; F-00451 / C-00451 ; F-00452 / C-00102.
- pe o-zeir war ar memes follenn, setu ma vo kavet ur follenn F-00453 a vo warni C-00100 + C-00101 + C-00102.
Evit pep heuliad kanaouennoù disheñvel war ur follenn e vo un dave follenn ispisial.
Met embannadurioù disheñvel ur follenn a gaver warni ar memes heuliad kanaouennoù ne vo roet dezhe nemet un dibenn-niverenn evit merkout an diforc’h. Setu penaos ar follenn a gaver warni an heuliad C-00100 + C-00101 + C-00102 a vo anvet F-00453-1 evit un embannadur ha F-00453-2 evit un embannadur all gant ar memes heuliad kanaouennoù. A-wechoù ne vez nemet diforc’hioù tipografiezh bihan-bihan etre an embannadurioù, da skouer, pe diforc’hioù lostennigoù, doareoù linennoù… met pep munudig a zo un testeni eus un adembannadur disheñvel graet evit ar follenn-se hag e tiskouez evel-se pegen skignet eo bet e-touez an dud.
Gallout a raer ivez klask dre an « dave Ollivier » (an niverenn roet gant Ollivier en e gatalog, sellit ouzh rubrikenn « Deoc’h da c’houzout »). Dre ma ’z eus 70 vloaz e vez implijet kenañ ar c’hatalog-se eo normal e vefe ur c’hriter evit klask en dataeg.
Evit sevel a dataeg-mañ eo bet ret ober gant un doare niverenniñ disheñvel diouzh an hini savet gant Joseph Ollivier. Rak an doareoù dibabet gant J. Ollivier e oa diaes ober gante evit labourat gant un urzhiataer :
- Dreist-holl ar meskaj etre ar mennozh « kan » hag ar mennozh « follenn », ar pezh en doa rediet J. Ollivier da reiñ dibennoù (nnn-A, B, C, D) pa veze kavet ur c’han resis war follennoù gant heuliadoù kanaouennoù disheñvel.
- Un toulladig fazioù (ur c’han resis daveennet gant niverennoù disheñvel).
-
E sinadur mouller : Anv ar mouller a gaver alies war ar bajenn diwezhañ evit ar follennoù distag (a-wechoù zoken e fin pep kan war ar follenn).
Eus un tu e c’hall bezañ amjestr ar sinadur-se, o vezañ ma vez ar mouller embanner ar follenn ivez, alies, pe an oberour, zoken. Gwechoù zo, tud zo (ha n’int nag ar mouller nag an oberour) a seblant bezañ prenet ar gwirioù embann hag a zisklêr bezañ « perc’henn » ar follenn…
Ar pezh a zo sur eo e tesker traoù atav dre ar sinadur :
- diwar-benn an deiziad (ral a wech)
- diwar-benn ar chomlec’h, ha gant se e c’haller lavaret eus pegoulz eo ar follenn, dre vras, hervez ar pezh a ouzer diwar-benn prantadoù labour ar mouller el lech-mañ-lec’h, pe pegoulz en deus bet labouret.
- diwar-benn stummoù an embannadurioù.
Gwelet ar pennadoù diwar-benn an embannerien a ro titouroù tennet ar braz anezhe eus ar c’hatalog Ollivier.
An ton eo an hini a zo kinniget ober gantañ evit kanañ ar c’homzoù. Titl ur c’han all eo, anavezet mat gant an dud, roet da zave. Ur c’han resis a c’hall bezañ kinniget gant tonioù disheñvel, hervez ar follennoù.
Ar pennadoù diwar-benn an
oberourien a ro titouroù tennet evit ar braz anezhe eus ar c’hatalog Ollivier ha geriadur Lukian Raoul (gwelet
Levrlennadur).
Evel evit an titloù e oa ret reiñ un anv unvan d’an oberourien.
Rak un oberour a c’hall bezañ kavet, e-barzh un diell, dindan meur a stumm : cheñchamantoù en doare da skrivañ e anv, anv brezhonek pe gallek, lesanvioù pe anvioù-pluenn a bep seurt, peotramant c’hoazh ur meneg nemetken en destenn pe un draig a c’hall reiñ da gompren piv eo an oberour hep lavaret sklaer e anv.
Ouzhpenn da se ne oa ket sklaer e mod ebet ar mennozh gwirioù oberour d’ar c’houlz-se, setu ma c’hoarvez a-wechoù en em gavfe ur ganaouenn resis gant meur a oberour, hep na vefe moaien atav da c’houzout dre just piv en deus kopiet piv.
Ret a-walc’h eo, avat, e vefe moaien da glask dre
oberour orin (da lavaret eo evel m’eo moullet war ar follenn). Rak, nemet ha rediet e vefe ar glaskerien da dremen dre un daolenn a rofe keñver-ha-keñver
Anv unvan / Lesanv, ne oar ket tout an dud ez eo An Uhel ar memes tra ha Luzel, da skouer, pe Bleiz Lanvauz = an abad Maréchal.
Ouzhpenn da se, evit pep klask dre an testennoù :
- Dre un heuliad arouezioù resis e vez graet an enklask : N’eo ket heñvel ar respontoù evit « brezel 1914 » hag evit « 1914 brezel ».
- Ar sin (*) a c’hell bezan lakaet e plas ul lizherenn, ur ger pe un heuliad gerioù.
- N’eo ket posupl klask gant oberataerien boulean evel « HAG, PE, NEMET ».